Ο «πατέρας» του τουρισμού: Ο ιεροκήρυκας που μας έδειξε τον κόσμο
22/11/2021 1:14:25 μμ
Από το κίνημα της εγκράτειας στις διακοπές όπως τις γνωρίζουμε σήμερα
22 Νοεμβρίου 1808
Γεννιέται στην Αγγλία ο Τόμας Κουκ, ο πατέρας της βιομηχανίας του τουρισμού.
Τις τελευταίες δεκαετίες, το όνομά του έχει γίνει συνώνυμο με τις all inclusive διακοπές, που για τους περισσότερους σημαίνουν ελεύθερη κατανάλωση στο μπαρ και χαλάρωση πλάι σε ειδυλλιακές πισίνες υπερχείλισης.
Όμως ο άνθρωπος που θα έβαζε στη ζωή μας τις διακοπές ήταν ένας πρώην ιεροκήρυκας που πίστευε ότι οι καταχρήσεις και το αλκοόλ αποτελούσαν τη ρίζα του κακού για τα πολλά κοινωνικά προβλήματα της Βικτωριανής Εποχής.
Και όμως, εάν ο Τόμας Κουκ έμεινε στην ιστορία ως ο πατέρας του τουρισμού, το οφείλει σε εκείνο το ταξίδι που οργάνωσε το 1841, προκειμένου εκείνος και άλλοι 500 ομοϊδεάτες του να λάβουν μέρος σε μια συνάντηση του δημοφιλούς τότε κινήματος εγκράτειας, που πρέσβευε την αποχή από το αλκοόλ.
Αυτός ο πρωτοπόρος του τουρισμού δεν ανήκε στην ευρωπαϊκή αριστοκρατία, που τον καιρό εκείνο ταξίδευε με τα ατμοσφαιρικά βαγόνια του Orient Express, έπλεε με τα πολυτελή ατμόπλοια της White Star Line και κοιμόταν σε ξενοδοχεία-παλάτια. Γέννημα-θρέμμα της εργατικής τάξης, ο Κουκ εγκατέλειψε το σχολείο στα 10 του χρόνια και έκτοτε έκανε διάφορες δουλειές για να επιβιώσει, άλλοτε ως ιεροκήρυκας και άλλοτε ως επιπλοποιός ή τυπογράφος.
H Thomas Cook, που έως και τη στιγμή της κατάρρευσής της, τον Σεπτέμβριο του 2019, μετέφερε 19 εκατ. ταξιδιώτες το χρόνο και απασχολούσε 22.000 εργαζομένους, γεννήθηκε με εκείνο το πρώτο ταξίδι με το τρένο από το Λέστερ στο Λόουμποροου, μόλις 20 χιλιόμετρα μακριά. Τέσσερα χρόνια αργότερα, ο Κουκ διοργανώνει μία εκδρομή ως το Λίβερπουλ, για την οποία μάλιστα τυπώνει και έναν από τους πρώτους τουριστικούς οδηγούς του κόσμου. Το ταξίδι σημειώνει τεράστια επιτυχία, αφού οι 1.200 κρατήσεις αφήνουν ένα καλό κέρδος, και έτσι εκείνος αποφασίζει να το επαναλάβει, δύο εβδομάδες αργότερα.
Στα χρόνια που ακολούθησαν, ο Τόμας Κουκ δίνει για πρώτη φορά την ευκαιρία στην εργατική και τη μεσαία τάξη της Ευρώπης να δει τον κόσμο. Το 1855 προσφέρει το πρώτο ολοκληρωμένο «πακέτο» διακοπών, που περιλαμβάνει τις μετακινήσεις, τη διαμονή και τα γεύματα μέσα στην τιμή. Το 1872 διοργανώνει τον πρώτο γύρο του κόσμου, που διαρκεί 222 ημέρες και διανύει περισσότερα από 46.500 χιλιόμετρα. Ένα χρόνο αργότερα τυπώνει τις πρώτες ταξιδιωτικές επιταγές, που επιτρέπουν στους τουρίστες να μεταφέρουν χρήματα στο εξωτερικό με ασφάλεια, ενώ το 1896 η Thomas Cook & Son γίνεται ο επίσημος ταξιδιωτικός πράκτορας της πρώτης Ολυμπιάδας της Αθήνας.
Στα 178 χρόνια της ιστορίας της, η Thomas Cook έζησε δύο παγκόσμιους πολέμους, έξι διαφορετικούς Βρετανούς βασιλείς, την άνοδο και την πτώση του Σοβιετικού Μπλοκ και όλα τα μεγάλα ορόσημα που άλλαξαν τον τρόπο με τον οποίο ζει και ταξιδεύει η ανθρωπότητα, με σημαντικότερο όλων την καθιέρωση των εμπορικών πτήσεων.
Όμως και η Thomas Cook άλλαξε πολύ σε αυτούς τους σχεδόν δύο αιώνες. Η οικογενειακή επιχείρηση πουλήθηκε το 1928 από τα εγγόνια του ιδρυτή της, ενώ η εταιρεία κρατικοποιήθηκε μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, δείχνοντας έτσι και τη σημαντική θέση που πάντα κατείχε στο χάρτη του βρετανικού επιχειρείν.
Η κατάρρευση
Ωστόσο μία σειρά από λανθασμένες επιχειρηματικές κινήσεις θα τη φορτώσουν με μεγάλα χρέη και θα την οδηγήσουν τελικά στην κατάρρευση. Για όσους έχουν παρακολουθήσει την ιστορία της, η αρχή του τέλους της Thomas Cook γράφτηκε το 2007, πολύ πριν το «χτύπημα» της πανδημίας. Είναι η εποχή που το ίντερνετ αλλάζει για πάντα τη βιομηχανία του τουρισμού, καθώς οι χαμηλού κόστους αεροπορικές εταιρείες όπως είναι η Easyjet και η Ryanair αλλά και οι πλατφόρμες βραχυπρόθεσμων μισθώσεων όπως το Airbnb, οδηγούν στον εκδημοκρατισμό των ταξιδιών. Οι τουρίστες δεν έχουν πια ανάγκη τον ταξιδιωτικό τους πράκτορα, όταν μπορούν να βρουν εισιτήρια και διαμονή στην οθόνη του υπολογιστή τους, και μάλιστα σε φθηνότερες τιμές. Καθώς οι επισκέπτες ονειρεύονται πιο γνήσιες εμπειρίες και επιδιώκουν να ζήσουν για λίγο σαν ντόπιοι, τα οργανωμένα τουριστικά πακέτα γίνονται όλο και λιγότερο δημοφιλή.
Στην προσπάθειά της να ανταγωνιστεί σε αυτή τη νέα εποχή, η Thomas Cook συγχωνεύεται το 2007 με την MyTravel, σε ένα deal που υποτίθεται ότι θα δημιουργήσει έναν ευρωπαϊκό γίγαντα του τουρισμού. Στην πραγματικότητα, όμως, απλά φορτώνει την εταιρεία με ένα βουνό από χρέη, που το 2011 τη φέρνουν στα πρόθυρα της χρεοκοπίας. Τότε χρειάστηκαν μήνες διαπραγματεύσεων με τις τράπεζες για να αποτραπεί το μοιραίο και να κερδίσει η Thomas Cook χρόνο, προκειμένου να βάλει τα του οίκου της σε τάξη.
Όμως η εταιρεία εξακολουθεί να ακολουθεί το ίδιο, ξεπερασμένο μοντέλο. Μέχρι και τη στιγμή της κατάρρευσής της, η Thomas Cook λειτουργούσε περίπου 560 υποκαταστήματα, την ώρα που οι έρευνες δείχνουν ότι μόλις ένας στους επτά Βρετανούς επισκέπτονται ένα τουριστικό γραφείο προκειμένου να κλείσουν τις διακοπές τους.
Η κατάρρευση της Thomas Cook, τον Σεπτέμβριο του 2019, προκάλεσε σεισμό στην παγκόσμια τουριστική βιομηχανία. Περίπου 21.000 υπάλληλοί της έμειναν χωρίς δουλειά και 600.000 πελάτες της εγκλωβίστηκαν σε διάφορα σημεία του πλανήτη. Οι ζημιές υπήρξαν μεγάλες για τους συνεργάτες της εταιρείας, με τον ελληνικό ξενοδοχειακό κλάδο να είναι ανάμεσα στους χαμένους.
Τελικά, κομμάτια του χρεοκοπημένου ομίλου εξαγοράστηκαν, με την κινεζική Fosun να επιχειρεί την αναβίωση του ονόματος Thomas Cook και να το επαναφέρει στην αγορά τον Σεπτέμβριο του 2020.
(πηγή: moneyreview.gr)
