Μυστήριο με τεράστιο αστέρι που εξαφανίστηκε
1/7/2020 3:28:39 μμ
Το γιγαντιαίο αστέρι ανήκει, ή ανήκε, σε έναν τύπο άστρων γνωστό ως «φωτεινή μπλε μεταβλητή», που είναι περίπου 2,5 εκατομμύρια φορές πιο φωτεινή από τον Ήλιο.
Μυστήριο καλύπτει την εξαφάνιση ενός τεράστιου άστρου που παρατηρούσαν οι αστρονόμοι.
Τώρα αναρωτιούνται αν το μακρινό αντικείμενο κατέρρευσε για να σχηματίσει μια μαύρη τρύπα χωρίς να εκραγεί σε μια σουπερνόβα.
Εάν έχει συμβεί αυτό, θα είναι το πρώτο παράδειγμα ενός τόσο μεγάλου αστρικού αντικειμένου που «πεθαίνει» με αυτόν τον τρόπο. Ωστόσο, υπάρχει και μια άλλη πιθανότητα, σύμφωνα με τη μελέτη της Βασιλικής Αστρονομικής Εταιρείας. Ενδέχεται η φωτεινότητα του αντικειμένου να έχει μειωθεί επειδή καλύπτεται μερικώς από σκόνη. Το αστέρι βρίσκεται περίπου 75 εκατομμύρια έτη φωτός μακριά, στον γαλαξία Kinman Dwarf, στον αστερισμό του Υδροχόου.
Το γιγαντιαίο αστέρι ανήκει, ή άνηκε, σε έναν τύπο άστρων γνωστό ως «φωτεινή μπλε μεταβλητή», που είναι περίπου 2,5 εκατομμύρια φορές πιο φωτεινή από τον Ήλιο. Τα αστέρια αυτού του είδους είναι ασταθή, παρουσιάζοντας περιστασιακές μετατοπίσεις στο φάσμα τους, την ένταση του φωτός που εκπέμπεται σε διαφορετικά μήκη κύματος δηλαδή, και τη φωτεινότητα. Μεταξύ του 2001 και του 2011, διάφορες ομάδες αστρονόμων μελέτησαν το τεράστιο αστέρι, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι βρισκόταν σε μεταγενέστερο στάδιο εξέλιξης.
Όμως, ο γαλαξίας Kinman Dwarf είναι πολύ μακριά για να δουν οι αστρονόμοι τα μεμονωμένα αστέρια του. Μπορούν όμως να ανιχνεύσουν τα ίχνη μερικών από αυτά. Το 2019, μια ομάδα με επικεφαλής τον διδακτορικό φοιτητή Andrew Allan του Trinity College του Δουβλίνου στην Ιρλανδία, παρακολούθησε τον γαλαξία, με σκοπό να μάθει περισσότερα για το πώς τα τεράστια αστέρια «πεθαίνουν». Αλλά όταν επιχείρησαν να το δουν μέσω του Μεγάλου Τηλεσκοπίου του Ευρωπαϊκού Νότιου Παρατηρητηρίου (Eso) (VLT), δεν μπορούσαν πλέον να βρουν τα ίχνη του αστέρα.
«Ήμασταν έκπληκτοι όταν ανακαλύψαμε ότι το αστέρι είχε εξαφανιστεί!» σχολίασε ο Allan. «Θα ήταν εξαιρετικά ασυνήθιστο ένα τόσο μεγάλο αστέρι να εξαφανιστεί χωρίς να προκαλέσει μια φωτεινή έκρηξη σουπερνόβα» πρόσθεσε. Παλιότερες παρατηρήσεις καταδεικνύουν ισχυρότατες εκρήξεις στο αστέρι, κατά τις οποίες έχασε μέρος της ύλης του. Αυτό πιστεύεται ότι σταμάτησε κάποια στιγμή μετά το 2011. Φωτεινά μπλε μεταβλητά αστέρια όπως αυτό είναι επιρρεπή σε τέτοιες εκρήξεις κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Οι εκρήξεις με τη σειρά τους κάνουν το αστέρι να χάσει μέρος της μάζας του και να προκληθεί μια δραματική κορύφωση στη φωτεινότητά του. Με βάση τις παρατηρήσεις και τα μοντέλα τους, οι αστρονόμοι προτείνουν δύο εξηγήσεις για την εξαφάνιση του αστέρα και την έλλειψη ενός σουπερνόβα.
Η μία αναφέρει πως οι εκρήξεις ενδέχεται να είχαν ως αποτέλεσμα τη μεταβολή της φωτεινής μπλε μεταβλητής σε ένα λιγότερο φωτεινό αστέρι, το οποίο θα μπορούσε επίσης να κρύβεται εν μέρει από τη σκόνη. Εναλλακτικά, η ομάδα λέει ότι το αστέρι μπορεί να έχει καταρρεύσει σε μια μαύρη τρύπα, χωρίς να προκαλέσει έκρηξη σουπερνόβα. Αυτό ωστόσο, θα ήταν ένα σπάνιο γεγονός: η τρέχουσα γνώση των ειδικών για το πώς «πεθαίνουν» τα τεράστια αστέρια αναφέρει ότι τα περισσότερα από αυτά φτάνουν στο τέλος τους έπειτα από μία βίαιη νόβα. Εάν η εξήγηση της μαύρης τρύπας είναι σωστή, σύμφωνα με τον επικεφαλής της έρευνας «αυτή θα ήταν η πρώτη άμεση ανίχνευση ενός τέτοιου μεγέθους αστέρα, που τερματίζεται η ζωή του με αυτόν τον τρόπο.» Ο συν-συγγραφέας Jose Groh, επίσης από το Trinity College Dublin, ανέφερε πως «Μπορεί να έχουμε εντοπίσει ένα από τα πιο ογκώδη αστέρια του τοπικού σύμπαντος που κινούνται ομαλά μέσα στη νύχτα.».
Απαιτούνται, ωστόσο, επιπλέον μελέτες για να επιβεβαιωθεί τι συνέβη τελικά στο αστέρι. Το Μεγάλο Τηλεσκόπιο (ELT) της Eso, που αναμένεται να ξεκινήσει να λειτουργεί το 2025, θα είναι ικανό να εντοπίζει αστέρια σε απομακρυσμένους γαλαξίες όπως ο Kinman Dwarf, φωτίζοντας κοσμικά μυστήρια όπως αυτό.
