Ο Bob Dylan μας ανοίγει το μυαλό από το 1962 Γεννήθηκε σαν σήμερα το 1941 και επιστρέφει με νέο άλμπουμ στα 79 του
24/5/2020 5:29:54 μμ
Σαν σήμερα, 24 Μαΐου 1941, γεννιέται ο Bob Dylan: Ο Χρήστος Κισατζεκιάν γράφει για τον ποιητή και τραγουδοποιό που καθόρισε την pop και rock μουσική.
Από τα εβδομήντα εννέα χρόνια που συμπληρώνει αισίως σήμερα ο αειθαλής τραγουδοποιός, τα πενήντα οκτώ υπήρξαν άκρως επιδραστικά έως και θεμελιώδη για τη διαμόρφωση της αγγλόφωνης pop και rock μουσικής του 20ού αιώνα.
Όμως για δες που, αντί να του κάνουμε δώρο γενεθλίων όλοι εμείς για όσα μας προσφέρει απλόχερα, μέχρι σήμερα, μας πρόλαβε εκείνος με άλλο ένα «ευχαριστώ» όπως μονάχα κείνος ξέρει να το λέει…
Το πολυαναμενόμενο “Rough and Rowdy Ways”, ο νέος στουντιακός δίσκος του που κυκλοφορεί στις 19 Ιουνίου, έρχεται να σπάσει την οκτάχρονη σιωπή του ως εμβληματικού μουσικοσυνθέτη και στιχουργού, ξεδιψώντας τους απανταχού βαμμένους ακόλουθούς του με νέες, πρωτότυπες συνθέσεις.
Το να πιάσω στα χέρια μου ένα τόσο σπουδαίο κεφάλαιο της σύγχρονης Τέχνης προσπαθώντας να αποδώσω φόρο τιμής, μοιάζει με θεόρατο βουνό, κι εγώ νιώθω κομματάκι ανήμπορος να το διαβώ… Δεν είναι μόνο τα νούμερα που τον θέλουν στην κορυφή. Έχοντας ξεπεράσει τα εκατό εκατομμύρια πουλημένα άλμπουμ μέχρι σήμερα, το σαλόνι του σπιτιού του μοιάζει με Μουσείο γεμάτο αξιοζήλευτα βραβεία Τέχνης και Πολιτισμού. Και μόνο που το σκέφτομαι, μια έστω και νοητή, ονειρική περιήγηση στις προθήκες της έπαυλής του θαρρώ πως θα ήταν έως και… επικίνδυνη για την υγεία μου.
Bob Dylan - Things Have Changed
Ούτε ένα, ούτε δυο, μα δέκα βραβεία Grammy! Ένα Golden Globe. Ένα Oscar. Ένα βραβείο Pulitzer, και από μια πλακέτα για την εισαγωγή του στο Rock and Roll Hall of Fame, στο Nashville Songwriters Hall of Fame και στο Songwriters Hall of Fame. Και φυσικά, το βραβείο Λογοτεχνίας των Nobel που δέχθηκε εν τέλει να παραλάβει έστω και καθυστερημένα το 2017 ο αλλοπρόσαλλος, κυκλοθυμικός έως και ξεροκέφαλος Bob.
O Robert Allen Zimmerman γεννήθηκε στο μαιευτήριο St. Mary's Hospital του Ντούλουθ της Μινεσότα στις 24 Μαΐου του 1941 και μεγάλωσε στο Χίμπινγκ της πολιτείας αυτής από Εβραίους γονείς, των οποίων οι γεννήτορες είχαν μεταναστέψει στις Η.Π.Α. από την Οδησσό στις απαρχές του προηγούμενου αιώνα.
Παρότι η οικογένειά του δεν ασχολείτο με τη μουσική παρά με το εμπόριο επίπλων, ο ανήσυχος Dylan άκουγε με τις ώρες country & blues από τους ραδιοφωνικούς σταθμούς του Σρίβπορτ της Λουϊζιάνα, ως που να μαγευτεί κι αυτός με τη σειρά του ως έφηβος με το ανατρεπτικό rock’n’roll. Γεγονός που τον ώθησε από νωρίς να συμμετάσχει σε σχολικά συγκροτήματα του Γυμνασίου της πόλης όπως οι Golden Chords, διασκευάζοντας αρχικά τραγούδια του Elvis Presley και του πρόσφατα εκλιπόντα Little Richard. Όμως αν θέλουμε να προσδιορίσουμε το πρώτο του «βήμα» ως αυτοφυούς μουσικού, ίσως θα ήταν σωστό να καταγράψουμε τη ζωντανή του εμφάνιση με τον Bobby Vee για δυο νύχτες όπου έπαιξε πιάνο, υιοθετώντας το ψευδώνυμο Elston Gunnn στα τέλη της δεκαετίας του 1950. Τον Σεπτέμβριο του 1959 μετακόμισε στη Μινεάπολις ώστε να σπουδάσει στο Πανεπιστήμιο της Μινεσότα. Ευτυχώς για όλους μας, ένα χρόνο μετά παράτησε τις όποιες ακαδημαϊκές του προσδοκίες για να αφιερωθεί μια για πάντα στη Μουσική!
Η καφετέρια “Ten O’Clock Scholar” λίγα οικοδομικά τετράγωνα πιο πέρα από τη σχολή του υπήρξε η πρώτη σκηνή που φιλοξένησε τις καλλιτεχνικές του ανησυχίες ως Bob Dylan, και όχι Dillon που αρχικά σκεφτόταν να επονομαστεί. Και τούτο αφού έπεσε στην αντίληψή του ο ποιητής Dylan Thomas. «Ξάφνου γεννιέσαι και ξέρεις, έχεις λάθος γονείς, λάθος ονοματεπώνυμο, έτσι πάει, συμβαίνουν αυτά» δήλωσε κάποια στιγμή, «όμως από μια στιγμή και μετά, αποκαλείς τον εαυτό σου όπως εσύ γουστάρεις. Ζούμε σε μια χώρα Ελεύθερων Ανθρώπων!»
Όσο για τη μουσική του ρότα, αυτή που σήμερα τον θέλει γνήσιο απόγονο του Woody Guthrie και Πατριάρχη της Folk, είχε πει κάποτε τα εξής:
«Το όλο θέμα με το Rock’n’Roll είναι πως, για τα δικά μου γούστα τουλάχιστον, δεν ήταν αρκετό… Ναι, σε αυτό βρίσκεις καταπληκτικές μουσικές φράσεις και εναλλασσόμενους ρυθμούς που σε ξεσηκώνουν. Όμως τα τραγούδια δεν είναι σοβαρά, ή τουλάχιστον δεν αντικατοπτρίζουν την καθημερινή ζωή ρεαλιστικά, σε όλο της το μεγαλείο. Έτσι λοιπόν μπαίνοντας συνειδητά στην folk μουσική, ήξερα πως τα πράγματα θα ήταν πιο σοβαρά. Τα τραγούδια ξεχειλίζουν περισσότερο τη λύπη, την απόγνωση, τον θρίαμβο, την πίστη στο υπερφυσικό… Σε αισθήματα πολύ πιο βαθιά».
Τα αποτελέσματα των παραπάνω επιλογών του είναι εδώ και πολλές δεκαετίες γνωστά τοις πάσι!
Ο Dylan παρέα με την Baez έγραψε και τραγούδησε πιο ηχηρά από κάθε άλλον ύμνους για την Ισότητα, το καθολικό Δικαίωμα της Ψήφου, την σχιζοφρένια του πόλεμου. Την πιο κατάλληλη στιγμή, στον πιο κατάλληλο τόπο, από το πιο κατάλληλο «βήμα»! Με όπλα του αρχικά μια ακουστική κιθάρα και μια φυσαρμόνικα, έσπειρε μια για πάντα την υγιή αμφισβήτηση, ταρακουνώντας κάθε σκεπτόμενο άνθρωπο σε μια περίοδο που οι κοινωνικοπολιτικές και φιλοσοφικές ανατροπές διαμόρφωναν εκούσια μα και ακούσια το μέλλον της Υφηλίου.
Τι κι αν υπάρξανε πολλοί που τον «απαξίωσαν» με το που έπιασε κιθάρα ηλεκτρική το 1965; Τα “Bringing It Back Home” (1965), “Highway 61 Revisited” (1965) και “Blonde on Blonde” (1966) στέκουν πλέον σε εξέχουσες προθήκες του ιδεατού Μουσείου της Μουσικής ως αντίλογος αποστομωτικός. Και μόνο το “Like a Rolling Stone” να είχε χαρίσει σε τούτο το ντουνιά, είχε καθαρίσει για μια ζωή! Κι αν τον γλωσσοφάγανε κι έφαγε τα μούτρα του οριακά με τη μοτοσικλέτα του τον Ιούλιο του 1966, εν τέλει του δώσανε απλά την καλύτερη δικαιολογία ώστε να εξαφανιστεί από τα μάτια μας για οκτώ ολόκληρα χρόνια (ήτοι από σκηνής), συμμαζεύοντας τα κομμάτια του ως εξαντλημένος rock star.
Τι κι αν χτύπησα την παλάμη μου στο κούτελό μου κατακεραυνωμένος με το που στα τέλη των 70s αποφάσισε να αφοσιωθεί στον Ευαγγελικό Χριστιανισμό; Τι κι αν ακόμη και ο ίδιος ο Lennon, το «πνευματικό του παιδί», ξενέρωσε τόσο που έγραψε το “Serve Yourself” σε απάντηση του “Gotta Serve Somebody”; Το “Slow Train Coming” συνεχίζει να γυρνά στο πλατό του πικάπ μου μέχρι σήμερα, με τα solos του Mark Knopfler να ανατριχιάζουν το είναι μου. Όσο για τους θεμελιώδεις Beatles, κακά τα ψέματα: αν δεν τους έμπαζε αυτός στον κόσμο των παραισθησιογόνων βαρβιτουρικών από το χεράκι, στράτα-στρατούλα, δεν νομίζω να υπήρχε το ανυπέρβλητο “Lucy in the Sky With Diamonds”!
Τι κι αν το 2004 γύρισα το κεφάλι μου από την άλλη με το που έπεσα πάνω στην τηλεοπτική διαφήμιση γυναικείων εσωρούχων της Victoria’s Secret’s; Εφόσον δεν ξεγυμνώθηκε ο ίδιος, δόξα τον Θεό, όλα οκέι! Δικά του είναι τα τραγούδια, ό, τι θέλει τα κάνει. Τώρα αν από τότε και μετά τον θεωρώ Ασυμβίβαστο σε… αισθητά μικρότερο βαθμό, δικαίωμά μου επίσης, σωστά; Πώς θα γίνει! Εκείνη του η επιλογή δεν συνάδει με τα όσα τον έχωσαν στην καρδιά μας. Δηλαδή με όσα του είχε προσάψει ο Bruce Springsteen από σκηνής τη νύχτα της ένταξής του στο Rock and Roll Hall of Fame, τον Ιανουάριο του 1988:
«Ο Bob απελευθέρωσε το μυαλό μας με τον τρόπο που ο Elvis απελευθέρωσε το σώμα μας! Μας έδειξε πως παρότι η Μουσική αυτή ήταν εγγενώς φυσική, δεν σήμαινε πως καθίσταται αντι-διανοητική». Μια χαρά τα είπε τα πράγματα το Αφεντικό, με το όνομά τους.
Τέλος και για να ξεγυμνωθώ εγώ αντ’ αυτού, τι κι αν ουδέποτε άντεξα αυτή την ιδιαίτατη, απελπιστικά ένρινη υφή/χροιά της φωνής του;
Ο Bob Dylan έβαλε φωτιά στα μπατζάκια μας το 1962, και αυτοί που μπορούν να ισχυριστούν το ίδιο πλέον είναι μετρημένοι στα δάκτυλα… του ενός χεριού!
